Η Ιστορία του Μοσχάτου
Το καφενείο του Γεωργουλάκη, Μακρυγιάννη & Μεταμορφώσεως, απέναντι από την εκκλησία, τη δεκαετία του 1930.
Στα αρχαία χρόνια, στην περιοχή που βρίσκεται τώρα ο δήμος Μοσχάτου υπήρχε ο αρχαίος οικισμός “Τροία”.
Από εκεί είχε ξεκινήσει ο Τεύκρος για να πάει στην άλλη μεριά του Αιγαίου και να ιδρύσει στα στενά του Ελλησπόντου την γνωστή σε όλους μας Τροία, στην οποία έγινε ο Τρωικός πόλεμος ……
Κατά τον 5ο αιώνα π.Χ η ονομασία Τροία παραμερίστηκε και άρχισε να χρησιμοποιείται το παράξενο και ανεξήγητο όνομα “Ξυπέτη”.
Ο δήμος της Ξυπέτης βρισκόταν ανάμεσα στην Αθήνα και στο επίνειό της, τον Πειραιά, ενώ απ’ αυτόν διερχόταν μεγάλο μέρος των “Μακρών τειχών” που προστάτευαν την πόλη της Αθήνας,την εποχή της δόξας της .(Τα τείχη συμπίπτουν με τις γραμμές του τρένου και την οδό Πειραιώς ).
Σημαντικό είναι επίσης να σημειώσουμε ότι το 403 π.Χ σύμφωνα με τον Ξενοφώντα στην παραλία της Ξυπέτης συγκρούστηκε ο στρατός του ολιγαρχικού στρατηγού της Σπάρτης Παυσανία με τους δημοκρατικούς Αθηναίους, αρχηγός των οποίων ήταν ο Θρασύβουλος.
ΝΕΟΤΕΡΑ ΧΡΟΝΙΑ
Καθώς περνούσαν τα χρόνια η Ξυπέτη άρχισε να ερημώνει. Πέρασαν πολλά χρόνια μέχρι να τη συναντήσουμε τον 18ο αιώνα με το όνομα “Μεσιάς” που μάλλον δόθηκε στην περιοχή εξ’ αιτίας της γεωγραφικής της θέσης ( βρίσκεται ανάμεσα σε δύο ποτάμια : τον Κηφισό και τον Ιλλισό.
“H τοπωνυμία της Μεσιάς συνδέθηκε και με την γνωστή μάχη του Φαλήρου στα 1827 που σε μεγάλο μέρος της είχε διεξαχθεί στο έδαφος του σημερινού Μοσχάτου, κατά τη διάρκεια της οποίας τραυματίστηκε ο Καραϊσκάκης και χύθηκε πολύ ελληνικό αίμα”.
Είναι άγνωστο το πότε και το πώς το τοπωνύμιο “Μοσχάτο” καθιερώθηκε ως το σύγχρονο που είχαν οι Μοσχατιώτες, ποικιλίες των οποίων σώζοντανμέχρι και τα μέσα του 20ου αιώνα.
Πράγματι στην περιοχή του Μοσχάτου τον 19ο αιώνα υπήρχαν άφθονα αμπέλια και περιβόλια Τότε το Μοσχάτο διέσχιζαν 2-3 αγροτικοί δρόμοι και φυσικά η οδός Πειραιώς, η μοναδική αρτηρία που συνέδεε την Αθήνα με το λιμάνι.
Μάλιστα στο Μοσχάτο κάναν στάση οι κουρασμένοι ταξιδιώτες ( αφού η οδός Πειραιώς καθ’ όλη τη διαδρομή της περνούσε μέσα από κήπους και αμπέλια και μόνο όταν πέρναγε απ το Μοσχάτο υπήρχαν μερικά κτήρια).
Το Μοσχάτο ακόμα ήταν και ένας από τους πρώτους και λίγους σταθμούς του ατμοκίνητου σιδηροδρόμου ( τωρινός ΗΣΑΠ) και χτίστηκε το 1880, κομβική χρονολογία για την ανάπτυξητου Μοσχάτου. Σημαντική θέση στην ιστορία του Μοσχάτου έχει και ηεκκλησία της Μεταμορφώσεως του Σωτήρως που χτίστηκε το 1862 και αποτελούσε ένα από τα σημαντικότερα κτήρια του Μοσχάτου.
Στην αρχή ήταν ένα μικρό ξωκλήσι αφιερωμένο στην μνήμη της αποτομής της κεφαλής του Τιμίου Προδρόμου, δίπλα σ’ ένα χωματόδρομο ( τωρινή λεωφόρος Μακρυγιάννη) .
Με την συνεχή ενίσχυση των ενοριτών όμως το “ξωκλήσι” μεγάλωσε και το πανηγύρι του έγινε γνωστό σ όλη την γύρω περιοχή, όμως δυστυχώς γκρεμίστηκε το 1973 και τη θέση του πήρε ο σημερινός καθεδρικός ναός που δεσπόζει στην καρδιά της πόλης.
Επίσης σημαντικός παράγοντας ήταν και το εκκλησιαστικό συμβούλιο του ναού, η επιρροή του οποίου στα ζητήματα του Μοσχάτου φαίνεται καθ’ όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα.
Κέντρο της πόλης όπως και σήμερα ήταν η πλατεία Μεταμορφώσεως όπου υπήρχαν πολλά δέντρα, μερικά μαγαζάκια , μια αρχαία πέτρα 27 μέτρων ! και φυσικά η εκκλησία της Μεταμορφώσεως.
Από τα μέσα του 19ου αιώνα θα μπορούσαμε να πούμε ότι είχε αρχίσει να διαγράφεται το μέλλον του Μοσχάτου, ως μια βιομηχανική πόλη, αφού από τότε είχαν αρχίσει να συσσωρεύονται πολλές εταιρίες και εργοστάσια, δίνοντας δουλειά στους κατοίκους του .
Όμως από τη δεκαετία του 1960 τα περισσότερα έκλεισαν ή μετακόμισαν στο βόρειο τμήμα του Μοσχάτου ( πάνω απ’ τις γραμμές του τρένου ) όπου και παραμένει ο βασικός όγκος των βιομηχανιών του Μοσχάτου. Γενικά το Μοσχάτο εκείνα τα χρόνια ήτανένα μικρό εξοχικό “χωριουδάκι” με λιγοστούς κατοίκους που καλλιεργούσαν τα χωράφια τους και τα αμπέλια τους σε μια παρθένα περιοχή δίπλα στη θάλασσα.
Ακόμα και ο Κηφισός ήταν ένα ήσυχο ποταμάκι, όπου οι παλιοί Μοσχατιώτες ψάρευαν
Μοσχατιώτισσες που ράβουν, σε εσωτερική αυλή σπιτιού στην οδό Πίνδου, με χαρακτηριστικά ρούχα εποχής.
Αρχές της δεκαετίας του 1930. Στα δύο άκρα οι αδελφές Ειρήνη και Μαρίκα Γεωργουλάκη
Όταν ο Κηφισός είχε ψάρια…
Δύο Μοσχατιώτες σε μονιππο στην παραλιακή λεωφόρο κοντά στον Κηφισό το 1945
Το πρώτο ταξί στο Μοσχάτο, στις 7 Ιουλίου 1940
Θερισμός στα χωράφια του Μοσχάτου δεκαετία 1940
