Κεραμεικός

 

Το επίσημο νεκροταφείο της αρχαίας Αθήνας από τον 11ο αι. π.Χ. ως τον 2ο αι. μ.Χ. Η περιοχή ονομάσθηκε Κεραμεικός λόγω της ύπαρξης πολλών εργαστηρίων κεραμεικής. (Ερμού 148)

Τα τείχη της αρχαίας Αθήνας: Διακρίνονται τα "λιθολογήματα", οι τρεις αλλεπάλληλες σειρές λίθων που χρονολογούνται στους κλασικούς χρόνους.

 

Κεραμεικές Πύλες - Ιερά Πύλη - Δίπυλον: "Κεραμεικές" ονομάζονταν οι επίσημες είσοδοι της πόλης σ'αυτό το σημείο. Αυτές οι πύλες χώριζαν την περιοχή σε έσω και σε έξω Κεραμεικό, όπου υπήρχαν οι τάφοι. Aπό την Iερά Πύλη άρχιζε η Iερά Oδός που οδηγούσε στο Iερό της Δήμητρας στην Eλευσίνα. Aπό το Δίπυλο ξεκινούσε η πομπή που κατευθυνόταν προς την Aκρόπολη στη διάρκεια των Mεγάλων Παναθηναίων.

 

Το Δίπυλο ήταν η μεγαλύτερη πύλη του αρχαίου κόσμου. Το τεράστιο μέγεθος εξυπηρετούσε στρατηγικούς, αμυντικούς και θρησκευτικούς σκοπούς. Έξω από το Δίπυλο άρχιζε η οδός Κεραμεικού και είχε μορφή πλατείας, επειδή, εδώ γίνονταν οι τελετές (συνάξεις, θυσίες, αγώνες) προς τιμήν των νεκρών που ενταφιάζονταν στο γειτονικό Δημόσιο Σήμα.

 

Οδός Κεραμεικού: Έξω από το Δίπυλο ξεκινούσε η μεγαλοπρεπής οδός Κεραμεικού η "Οδός προς Ακαδημείαν", επειδή οδηγούσε προς το "κάλλιστον προάστιον", δηλαδή την Ακαδημία, όπου δημιούργησε τη Σχολή του ο Πλάτωνας. Είχε πλάτος 39 μέτρων και μήκος 1,5 χλμ. Δεξιά και αριστερά της οδού υπήρχαν τάφοι επιφανών Αθηναίων. Όταν προχωρούσε κανείς αριστερά στην αρχαία οδό Κεραμεικού, έβλεπε το λαμπρότερο των μνημείων, το"Δημόσιο Σήμα" ή "Πολυάνδρειον". Σ'αυτό, ενταφίαζαν "δημοσία δαπάνη", την τέφρα των "εν πολέμω πεσόντων Αθηναίων". Εδώ, ο Περικλής εκφώνησε τον περίφημο "Επιτάφιο" λόγο του, που μας μεταφέρει ο Θουκυδίδης, για να τιμήσει τους πρώτους νεκρούς του Πελοποννησιακού Πολέμου.

Στον έσω Κεραμεικό, μέσα στα τείχη, υπήρχε το "Πομπείον", οικοδόμημα για την προετοιμασία των πομπών, που είχε τρεις διαφορετικές φάσεις οικοδόμησης (400 π.Χ., 2ος αι. μ.Χ., 4ος αι. μ.Χ.). Στην είσοδο του Πομπείου, ορθωνόταν ένα εντυπωσιακό πρόπυλο και μπροστά του απλωνόταν μια ευρύχωρη πλατεία. Εδώ, σχηματιζόταν κάθε τέσσερα χρόνια η Πομπή των Παναθηναίων.

 

Μουσείο Κεραμεικού: Περιλαμβάνει μεγάλη ποικιλία νεκρικών αγγείων από τον 11ο αι. π.Χ. ως και τον 2ο αι. μ.Χ. και κτερίσματα διαφόρων εποχών. Ενδεικτικά αναφέρονται ένα σιδερένιο ξίφος, το αρχαιότερο του ελλαδικού χώρου (1025 π.Χ.), πρωτότυπα αγγεία με πετεινούς, λωτούς και θρηνωδούς των αρχαϊκών χρόνων, λήκυθοι, ένα μολυβένιο κουτάκι και αγαλματίδιο με γραμμένες κατάρες (περί το 400 π.Χ.), μαρμάρινα αρχαϊκά επιτύμβια με συγκινητικές επιγραφές, η επιτύμβια στήλη του Δεξίλεω (394-393 π.Χ.). Ιδιαίτερη μνεία αξίζει να γίνει στην πρόσφατη σπουδαία ανακάλυψη του Κούρου της Ιεράς Πύλης (π. 600 π.Χ.) που αποδίδεται στον περίφημο"γλύπτη του Διπύλου".



Βιβλιοθήκη Του Αδριανού

 

Κτίζεται το 132 μ.Χ. από τον αυτοκράτορα Αδριανό σε ορθογώνιο σχήμα (122 x 82 μ.). Στην κάτοψή της σχημάτιζε μια περίστυλη στοά όπου διαμορφώνονταν ειδικοί χώροι για φύλαξη παπύρων και βιβλίων, αίθουσες διαλέξεων κ.ά. Το εντυπωσιακό αυτό οικοδόμημα καταστράφηκε εν μέρει από τους Ερούλους το 267 μ.Χ. Ανακαινίστηκε στο α' μισό του 5ου αι. μ.Χ. Tαυτόχρονα στον χώρο του αιθρίου υψώνεται ένα περίκεντρο κτίριο, γνωστό ως τετράκογχο, πιθανώς ο πρώτος μητρωπολιτικός ναός της Aθήνας, πολυτελούς κατασκευής, με υπέροχα ψηφιδωτά. Aποδίδεται στην αυτοκράτειρα Αθηναϊδα - Ευδοκία.

Μεταξύ 11ου και 12ου αι. στο Δυτικό Πρόπυλο της Βιβλιοθήκης χτίζεται επί της σημερινής οδού Άρεως η εκκλησία "Άγιοι Ασώματοι στα σκαλία" (κατεδαφισμένη σήμερα). Την ίδια περίπου εποχή (11ος αι.) στο κέντρο του αιθρίου η παλαιοχριστιανική εκκλησία μετατρέπεται στη βυζαντινή "Μεγάλη Παναγιά".

Στην περίοδο της Οθωμανικής κυριαρχίας, λειτουργεί εδώ το "Πάνω Παζάρι" με εκατό περίπου ιδιοκτησίες, δηλαδή, μετατρέπεται σε εμπορικό κέντρο της Αθήνας. Στη νοτιοδυτική πλευρά του χώρου υπήρχε το Βοεβοδαλίκι, την κατοικία και έδρα του Τούρκου Διοικητή της Aθήνας, του Βοεβόδα. Προς τη σημερινή οδό Μητροπόλεως βρισκόταν η έδρα της Δημογεροντίας, το Κουσέγιο, το ελληνικό δηλαδή Διοικητήριο. Έως την απελευθέρωση (1833) ο χώρος της Bιβλιοθήκης λειτούργησε όπως η αρχαία ελληνική Αγορά - ως διοικητικό, εμπορικό κέντρο της πόλης. Το παζάρι στο ανατολικό τμήμα της Bιβλιοθήκης κάηκε το 1884. Mετά την καταστροφή άρχισε η ανασκαφή και η έρευνα του μνημείου το οποίο άνοιξε για το κοινό πρώτη φορά το καλοκαίρι του 2004.



Ρωμαϊκή Αγορά

 

Πρόκειται για τη φυσική επέκταση της ελληνικής αρχαίας Αγοράς. Διαμορφώνεται στα ρωμαϊκά χρόνια, το β' μισό του 1ου αι. π.Χ., με δωρεές του Ιουλίου Καίσαρα και του Αυγούστου.

Το κτίριο της Αγοράς (111 x 98 μ.) είχε ένα μεγάλο ορθογώνιο αίθριο που περιβαλλόταν από στοές, καταστήματα και αποθήκες. Το σωζόμενο ιωνικό περιστύλιο χρονολογείται το 2ο αι. μ.Χ. Καλύτερα διατηρημένες κιονοστοιχίες είναι αυτές της νότιας και ανατολικής πλευράς. Σε πολύ καλή κατάσταση διατηρείται επίσης η δυτική είσοδος με την Πύλη της Αρχηγέτιδος Αθηνάς. Νότια εντοπίζονται απομεινάρια κρήνης και σκάλας που, ίσως οδηγούσε σε όροφο (ενδέχεται να είναι το Αγορανομείο). Ένα δεύτερο πρόπυλο - ιωνικό αυτή τη φορά - και σειρά καταστημάτων όριζαν την ανατολική πλευρά, ενώ, προς βορράν παραμένουν εμφανή τα ερείπια των Βεσπασιανών, δημόσιων αποχωρητηρίων (1ου μ.Χ. αι.).

Η Ρωμαϊκή Αγορά έγινε ακόμα σημαντικότερη μετά τη φοβερή καταστροφή της Αθήνας από τους Ερούλους (267 μ.Χ.), οπότε, πολλές δραστηριότητες της αρχαίας Αγοράς μεταφέρθηκαν σε αυτήν. (Αιόλου και Πελοπίδα 1)

 

 

Ωρολόγιο Ανδρόνικου Κυρρήστου ή Πύργος των Ανέμων

Ένα ενδιαφέρον κτίσμα με υδραυλικό μηχανισμό. Πρόκειται για οκταγωνικό πύργο που κτίζεται τον 1ο π.Χ. αι. από τον αστρονόμο Ανδρόνικο, από την Κύρρο της Συρίας, πόλη που είχε ιδρυθεί από τους Μακεδόνες Σελευκίδες. Αποτελεί συνδυασμό ανεμοδείκτη, ηλιακού και υδραυλικού ρολογιού. Εντύπωση προκαλούν οι ανάγλυφες παραστάσεις των ανέμων με τα σύμβολά τους. Πιστεύεται ότι στα πρώτα χριστιανικά χρόνια καθαγιάζεται και μετατρέπεται σε Βαπτιστήριο.

Το 18ο αι. το ρολόι έγινε "Τεκκές των Μεβλεβήδων" (τόπος προσευχής). Το στόλιζαν με πράσινες σημαίες κι άλλα ιερά σύμβολα του Μωάμεθ κι εδώ, γινόταν κάθε Παρασκευή η τελετουργία των Δερβίσηδων με το χορό τους, το "σεμά". (Αιόλου και Πελοπίδα 1)

Το υλικό αντλήθηκε από την έκδοση "Περίπατοι Κληρονομιάς στην Αθήνα"